Tecrübelerimizden yola çıkarak söyleyebiliriz ki kullanıcıların yaptığı en mühim hatalardan biri; yanlış sorular sormaktır. Bu durum göbek sistemleri üzerinde çokça cereyan eder. ''Bilyeli mi rulmanlı mı?'' sorusunu çevremizdeki kullanıcılardan, satıcılardan veya servis görevlilerinden sıklıkla duyarız. Oysa ki bu sorunun cevabı, üzerinde konuşulan göbeğin yatak teknolojisiyle ilgili esas bilgileri vermez. Size vereceğimiz bilgilerin açıklayıcı olabilmesi adına öncelikle yatak sistemleriyle ilgili kesit alanı gösteren temel bir görsel ve görseldeki temel terimlerin çevirilerini verelim.
Radial load: Radyal yük(eksene dik)
Axial Load: Eksenel yük
Axle: Aks, mil
Bearing: Yatak
Şimdi radyal ve eksenel yük kavramlarına birer örnek verelim. Örneğin bir bisiklet yere dik bir şekilde seyir halindeyken tekerleklerin dönüşünü tahayyül edelim. Bu esnada tekerlek göbeklerindeki yataklarda, yuvarlanmadan kaynaklanan radyal yük meydana gelir. Bir de sürücünün pedal çevirdiğini tahayyül edelim. Sürücünün ayaklarıyla pedala yaptığı baskıdan dolayı sırasıyla krank kolu ve krank mili aracılığıyla orta göbek yataklarında eksenel yük meydana gelir. Bu esnada radyal ve eksenel yük aynı anda işler(pedal çevirme esnasında pedal yataklarında da radyal ve eksenel yük aynı anda işler).
Şimdi ise iki farklı rulman çizimi üzerinden bisiklet göbeklerinde kullanılan iki farklı yatak teknolojisini inceleyelim.
Deep groove radial bearing: Derin oluklu radyal yatak
Angular contact bearing: Açısal temaslı yatak
Thrust: Baskı
Axle Center: Mil merkezi
Görselden, iki yatak teknolojisindeki, bilyelere yapılan baskının yön farkını anlayabiliyoruz. Şimdi bu iki teknolojinin kendilerine has özelliklerinden(bilhassa avantajlarından) bahsedelim.
Derin Oluklu Radyal Yatak
Simetrik kesit alanı
Verimli radyal yük kapasitesi
Açısal Temaslı Yatak
Asimetrik kesit alanı
Verimli eksenel yük kapasitesi
Cup and cone(fincan ve koni-geleneksel söylemle bilyeli) tip tekerlek göbeklerinde farklı ölçülerde mil seti(mil, koni, bilye) değişimine izin veren yüksek toleranslar
Evet, tıpkı yukarıda yazdığı gibi bilyeli dediğimiz cup and cone göbek sistemlerinde açısal temaslı yatak teknolojisi kullanılır.
Yukarıdaki görselde yukarıdan aşağıya sırasıyla kaset ruble uyumlu ve vidalı ruble uyumlu açısal temaslı yataklara sahip cup and cone tipi iki göbek görüyoruz.
Mühendisler, açısal temaslı yatakların, radyal yataklara göre, radyal yük kapasitesi konusunda dezavantajlı olduğunu haklı olarak belirtiyor fakat bu dezavantaj, açısal temaslı yatakları dayanıksız hale getirmiyor. Cup and cone tipi tekerlek göbeği üreten Shimano, göbek manuellerinde uzun ömürlülüğü(durable, long-lasting performance) avantaj-fayda(benefit) olarak veriyor.
Açısal temaslı yatakların, eksenel yüke karşı iyi bir kapasitesi olduğunu belirtmiştik. Eksenel yük, sadece orta göbekte, pedallarda ve furş yataklarında(furş yataklarında tamamen eksenel yük mevcuttur) oluşmaz. Bisikletin yere dik olan pozisyonu, viraj almak için veya düz bir yolda konum değiştirmek için bozulup eğimli bir hale getirildiğinde ön ve arka göbeklerde de eksenel yük radyal yükle beraber kendini gösterir.
Okuduğunuz için teşekkür ederiz. Sevgiyle kalın.
Yorumlar
Yorum Gönder